خاطرات یک آموزگار

هرات مؤسسۀ پژوهشی بایسنغر-

کتاب «خاطرات یک آموزگار» اثر بصیره ساعی در 188 صفحه و سه بخش با شمارگان 500 جلد در زمستان سال 1399 خورشیدی از سوی مؤسسه پژوهشی بایسنغر در هرات به چاپ و نشر رسید.

بانو بصیره ساعی فرزند غلام‌سرور ساعی در بیستم آذر سال ۱۳۳۱ش. در شهر هرات متولد شد. مکتب را از سال ۱۳۳۷ در دبیرستان مهری این شهر از دورۀ ابتدایی آغاز کرد و تا ختم دورۀ دبیرستان در همان‌جا به تحصیلش ادامه داد. در سال 1351ش. شامل دانشکدۀ ساینس دانشگاه کابل شد و دانش‌نامۀ لیسانس را در سال 1354ش. دریافت نمود. سپس در سال 1355ش. در دبیرستان مهری هروی جایی که فرهیختگانی چون محجوبۀ هروی (شاعر)، کبرا سایه حیدرزاده (شاعر)، بانو شیما قاضی‌زاده (داستان‌نویس) و … ظهور کردند، آموزگار شد.

استاد ساعی در سال 1383ش. به صفت مادر نمونه از طرف مقام ولایت هرات تقدیر شد. او با اشتراک در همایش‌های ملی زنان در هرات، کابل و مزارشریف سهم بارز و نقش برجسته‌ای را ایفا کرد. در سال 1388ش. با گرفتن مدال ملالی به صفت معلم ممتاز از طرف مقام ریاست جمهوری مورد قدردانی قرار گرفت. استاد ساعی برای حل مشکلات کنکوری شاگردان جزوه‌های کنکوری کیمیا و بیولوژی را با همکاری شورای متخصصان در دسترس شاگردان قرار داد. کتاب «هزار نکتۀ کنکوری» و «احساس» را نیز نوشت که مورد استقبال واقع شد. در مدت چهل‌وسه سال با شغل مقدس آموزگاری با عشق به پیشه‌اش دمی نیاسود و در خزان 1398ش. با افتخار و نیک‌نامی بازنشسته شد.

کتاب خاطرات یک آموزگار حاصل نقد جوانی و  43 سال تجارب آموزگاری بانو ساعی است که با هر شرایطی تدریس نموده‌است. به پندار نویسنده این کتاب حاوی پیام‌ها و مطالبی است که برای مربیان و دست‌اندرکاران آموزش و پرورش راه‌گشا است. نویسنده در این کتاب خاطره‌هایی از دوران کودکی و نوجوانی خود و نیز خدمت در آموزش‌وپرورش در مکاتب افغانستان، به‌خصوص در هلمند (دبیرستان لشکرگاه) و هرات (دبیرستان مهری هروی و دبیرستان ملکه جلالی) را بازنویسی نموده‌است. وی در این خاطره‌ها از چگونگی ورودش به مکتب و دانشگاه و فراز و نشیب‌هایی که در دورۀ چهل‌وسه سال خدمت به صفت آموزگار در مکاتب افغانستان روبه‌رو شده‌است پرده برمی‌دارد و خاطرات خود را با تصاویری از اتفاقاتی که در زندگی‌اش افتاده مستندسازی نموده‌است. این کتاب راه‌نمای خوبی برای آموزگارانی است که می‌خواهند در پیشۀ آموزگاری موفق و مؤثر واقع شوند. در مورد چگونگی توجه به احساسات و عواطف شاگردان، راه‌کارهای شناسایی عوامل بی‌انگیزگی و اُفت تحصیلی دانش‌آموزان و شناسایی ریشۀ رفتارهای نامطلوب، سخنانی به شکل داستان ذکر شده‌است. هم‌چنان خاطراتی از چندین دوره از حکومت‌های افغانستان نقل شده که از لابه‌لای این خاطرات می‌توان روند آموزش و پرورش کشور را در دوره‌های مختلف طی این چهل‌واند سال کاری استاد ساعی دریافت نمود که این برای نسل امروز مکتبی ما حایز اهمیت فراوان است.

کتاب شامل سه بخش می‌باشد:

بخش اول؛ زندگی

این بخش محتوای اصلی کتاب را در بر دارد. نویسنده در این بخش در کنار خاطراتی از دوره‌های مختلف زندگی به بازنویسی خاطرات دوران آموزگاری خود در دبیرستان مهری و لشکرگاه پرداخته‌است. زمینه‌های آموزشی در دو مکان مختلف یکی در هرات و دیگری در هلمند تفاوت نگرش‌ها را نشان می‌دهد. دو خاستگاه دو نوع نگاه را تلقی می‌کند. از اسلحه‌کشیدن دانش‌آموزان بر روی آموزگاران و تهدیدشان به مرگ تا فشارهای مختلف رژیم‌های سیاسی بر روی آموزگاران از یک سو و چالش‌های فرا راه دانش‌آموزان به خصوص دانش‌آموزان دختر برای ادامۀ تحصیل و کمبود مواد آموزش از سوی دیگر از مواردی است که درین بخش بازتاب یافته و تا امروز هم حل نشده و گه‌گاهی دندان خود را نشان می‌دهد. تجارب شخصی بانو ساعی در شرایط خاص در حل مشکلات درسی و روحی و روانی دانش‌آموزان برای معلم امروز ما کارساز است چرا که ما تا هنوز هم به گونۀ بایسته از آن زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی بیرون نیامدیم و تجارب 40 سال قبل او برای آموزگار امروز ما کارگشا است.

 بخش دوم؛ یادداشت‌ها و خاطرات

این بخش، حدیث دیگران است. خوشتر آن باشد که سر دلبران / گفته آید در حدیث دیگران. نوشته‌های همدوره‌ها، استادان دانشگاه و شاگردان استاد ساعی نشانۀ تعلق خاطری‌ست که دیگران نسبت به این آموزگار متعهد دارند.

بخش سوم؛ تصاویر

در این بخش تصاویری از استاد ساعی و هم‌چنان تصاویری از نشست‌ها و گردهمایی‌هایی که در طول دوران کاری و تحصیلی خود در داخل و خارج کشور گنجانیده شده‌است.

مؤسسۀ پژوهشی بایسنغر سال قبل (1400 خورشیدی) کتاب شهر شعر (دفتر شعر) از کبرا سایه حیدرزاده، یکی دیگر از آموزگاران دبیرستان مهری را نیز به نشر رسانید.