از میان پایان‌نامه‌های دانشجویان افغانستانی دهۀ چهل و پنجاه خورشیدی مقطع دکترای ادبیات فارسی دانشگاه تهران یکی دو اثر متفاوت هستند و با تورّقی ساده نشان‌دهندۀ صرف وقت و نمایانندۀ تلاش نویسندگان آن‌هاست. یکی از این پایان‌نامه‌های خوب «سیر ادب و سبک‌های ادبی (منظوم) در دوره‌های ملوک غور و آل کرت هرات» است که در سال 1349 آن را کسی به نام نصری افغانی (شیراحمد نصری حق‌شناس) به راه‌نمایی دکتر مینوچهر ارائه کرده است.
پایان‌نامه حاوی مقدمه (24 صفحه) و دو بخش کلی ملوک غور و آل کرت (نیمۀ دوم قرن ششم تا اواخر قرن هشتم) در 370 صفحه است که با دستگاه‌های تایپ قدیمی نوشته شده است. هر کدام از بخش‌های پایان‌نامه به شش فصل تقسیم می‌شوند. در بخش نخست 16 شاعر این دوره به شمول فخرالدین مبارکشاه، نظامی سمرقندی، ضیاءالدین هروی و در بخش دوم سبک شعری 14 شاعر چون امیر حسینی سادات غوری، ربیعی پوشنگی، سیفی هروی و ابن‌یمین فریومدی بررسی شده است.
نویسنده در نگارش این اثر از تذکره‌ها و تاریخ‌های ادبی، جُنگ‌ها و مجموعه‌ها، دواوین شعری، تواریخ، دایره‌المعارف‌ها و واژه‌نامه‌ها که در مجموع 157 منبع می‌شود، سود برده است. این تحقیق بر اساس و الهام گرفته از کتاب «سبک‌های خراسانی در شعر فارسی» از دکتر محمدجعفر محجوب (1345) است. در هر بخش پایان‌نامه، ابتدا نویسنده وضعیت سیاسی، اجتماعی، عمرانی و جغرافیایی حکومت غوری‌ها و آل کرت، روابط آنان با حکومت‌ها همسایه، آیین و رسوم، جشن‌ها و … را بررسی کرده است. در ادامه کلیاتی دربارۀ شعر و شاعری عصر(رواج شاعری، ملوک شاعر، معایب شعری)، ویژگی‌های شعر عصر (شاعر ممتاز و سبک خاص، نحوۀ تجلی معتقدات شاعران در شعر این دوره، تأثیرپذیری از قدما)، قالب‌های شعری رایج، آرایه‌های ادبی مورد استفاده و فهرست شعرای آن دربار معرفی شده است.
علی‌رغم گذشت 51 سال از نگارش این پایان‌نامه تا کنون نیز اثری که به بررسی سبک شعری این دو دوره پرداخته باشد، تدوین نشده است. جز این، استفادۀ مؤلف از منابع گوناگون و نگارش تعلیقات و یادداشت‌های فراوان بر این اثر از محاسن عمدۀ آن محسوب می‌شود.
همانندی و نزدیکی برخی از فصل‌های اثر، عدم مقایسۀ سبک شعری این دو دوره با یکدیگر و دوره‌های ماقبل و مابعد آن به صورت موجز، نبود نتیجه‌گیری در پایان اثر و … از مشکلات و کاستی‌های تحقیق به شمار می‌آید.
دکتر شیراحمد نصری حق‌شناس (1315 -1399خورشیدی) نویسندۀ این پایان‌نامه، صاحب 12 اثر است که از میان این دوازده اثر سه اثر ادبی و باقی سیاسی و تاریخی هستند. دسایس و جنایات روس در افغانستان از امیر دوست‌محمدخان تا ببرک کارمل، تحولات سیاسی جهاد افغانستان (3 جلد)، در جنگل تمدن (2 جلد)، اقتصاد روسیه، تصویر روس در آئینۀ تاریخ، شناخت روسیه از دید دیگران، درد (گزینۀ اشعار)، جامع الکلام (فرهنگ 12 جلدی) از جمله آثار اوست. به نظر می‌رسد ماندگارترین اثر دکتر نصری فرهنگ ارزشمند اوست که ذهنیت تدوین آن در زمان نگارش پایان‌نامۀ دکترای او آغاز شده است. واژه‌نامۀ بزرگی که نیم قرن زمان را در بر گرفت. امید است که ادبیات ما هر چه زودتر شاهد انتشار این دو اثر باارزش ادبی دکتر نصری حق‌شناس باشد.
