انتشار «ملوک کَرت هرات» نوشتۀ پرفیسور علی‌محمد زهما

مؤسسۀ پژوهشی بایسنغر- «ملوک کَرت هرات» نوشتۀ پرفیسور علی‌محمد زهما به کوشش رضا جاویدان در هرات منتشر شد. این کتاب گسترده‌ترین تحقیق در خصوص ملوک کرت در افغانستان است که با استفاده از منابع مختلف در پنج بخش عمده: 1- جغرافیای تاریخی هرات، 2- قلمرو جغرافیایی آل کرت، 3- قلمرو سیاسی آل کرت، 4- علما و فضلا (18 دانشمند) 5- شعرا (6 شاعر) به بحث و بررسی در بارۀ وضعیت سیاسی، تاریخی، ادبی و جغرافیایی حکومت آل کرت پرداخته است.

این کتاب که بار نخست به صورت مقاله‌های پی‌درپی در سال‌های 1330 تا 1332 خورشیدی در مجلۀ عرفان (نشریۀ وزارت معارف) منتشر شده بود، در چاپ جدید تغییراتی چند به خود دید. منابع و ارجاعات کتاب که در چاپ مجله از میان رفته بود، شناسایی و وارد متن شده است. افزون بر این، نقل قول‌ها نیز با منابع اصلی مطابقت داده شد و فهرست منابع و نمایه‌های مختلف برای آن تهیه شده است.

پرفیسور علی‌محمد زهما (1307-1397 خورشیدی) مترجم، پژوهشگر، شاعر و استاد دانشگاه کابل از نویسندگانی است که در حوزه‌های مختلف ادبی، تاریخی و سیاسی در قالب کتب و مقالات آثار ارزشمندی به قلم او منتشر شده است. ترجمۀ «مقالات اجتماعی و فلسفی» (1339-کابل)، «تاریخ ادبیات افغانستان؛ از ظهور دین اسلام تا حملۀ مغول» (1340-کابل)، ترجمۀ «تاریخ سیاسی و اجتماعی آسیای مرکزی تا قرن دوازده» اثر بارتولد (1344-کابل)، ترجمۀ «تاریخ روابط سیاسی افغانستان از زمان عبدالرحمن تا استقلال» نوشتۀ لودویک آدمک (1349-کابل)، «طنین (گزیدۀ اشعار)» (2005- ویانا) شماری از آثار اوست. آثار فراوانی از این نویسنده نیز تا کنون چاپ‌ناشده مانده که از آن جمله به فهرست مشرّح تاریخ سیاسی افغانستان باید اشاره کنیم. در نظر است در آینده این کتاب همراه با مجموعه مقالات پرفیسور زهما توسط مؤسسۀ پژوهشی بایسنغر منتشر شود.

ملکان کَرت سلسله‌ای از امرا بوده که در میانۀ سال‌های 643 تا 783ق. در خراسان با پایتخت هرات حکومت کردند. دربار اینان محل تجمع علما و دانشمندان فراوان بود. قدیمی‌ترین تاریخ بازماندۀ هرات نوشتۀ سیفی هروی در دورۀ این ملوک نوشته شد و عمدتاً به شرح کارنامه‌های شماری از ملوک کرت پرداخته است. بنیان‌گذار این سلسله، ملک شمس‌الدین محمد بن ابوبکر کرت بود و جز او شش حاکم دیگر این خاندان نیز در هرات حکومت کردند. این سلسله که به ادب، هنر و به ویژه معماری توجهی داشت و آثاری از آن‌ها در هرات بر جای ماند، سرانجام با هجوم امیر تیمور گورکان برچیده شد و جای خود را به تیموریان داد. ملوک کرت هرات را با 167 صفحه و قطع رقعی از روز شنبه 11 بهمن/دلو 1399 می‌توانید در هرات از مؤسسۀ پژوهشی بایسنغر در ضلع شمالی ارگ و کتاب‌فروشی مؤمنی در شهر نو و در کابل از انتشارات امیری در پل سرخ به دست آورید.